Rezerwat Przyrody Luboń Wielki
Zaryte, 34-700 Rabka-Zdrój

Rezerwat Przyrody Luboń Wielki
 
Rezerwat Przyrody Luboń Wielki – rezerwat przyrody nieożywionej na Luboniu Wielkim (1022 m n.p.m.) w Beskidzie Wyspowym. Ma powierzchnię 12ha, utworzony został w 1970 roku. Znajduje się na stromych, płd.-wsch. stokach góry, na wysokości 746-1014 m n.p.m. Budujące go skały to piaskowce serii magurskiej pochodzące z eocenu. Na obszarze rezerwatu znajduje się największy w Beskidzie Wyspowym jęzor osuwiska fliszowego z gołoborzem, a ponadto obszar pokryty oderwanymi skałami, nisza osuwiskowa zawalona skalnymi blokami i ściana osuwiskowa.

Osunięte skały tworzą grzędy i garby skalne wysokości kilku metrów, zwane Dziurawymi Turniami. Obszar ten otoczony jest lasem, w dolnej części jest to las jodłowo-świerkowy (z przewagą świerka i domieszką buka), w górnej buczyna karpacka. W dość ubogim runie leśnym występują borówki i paprocie: nerecznica szerokolistna i wietlica samicza. W zacienionych miejscach rozwijają się bujnie zbiorowiska mchów, wątrobowców i paproci.

Z ciekawszych roślin w lesie otaczającym rezerwat występują: goryczka krzyżowa, kruszczyk rdzawoczerwony, marzanka wonna, paprotka zwyczajna, porzeczka alpejska, śnieżyczka przebiśnieg, wawrzynek wilczełyko, paproć zanokcica północna.

Wśród bloków i płyt skalnych na obszarze rezerwatu znajdują się liczne nisze i szczeliny jaskiniowe. Już Kazimierz Sosnowski wzmiankował o dwóch jaskiniach. K. Kowalski w 1954 roku zbadał i opisał Jaskinię w Luboniu Wielkim. Później speleolodzy spenetrowali i opisali jeszcze wiele innych. Do 2007 roku opisano tu 13 jaskiń i schronisk skalnych, wszystkie w Dziurawych Turniach. Największa jest Jaskinia w Luboniu Wielkim, mająca 26m długości i deniwelację 9m. Jako jedyna posiada ona własny mikroklimat. Obserwowano w niej zimą 1999/2000r. hibernujące 2 nietoperze (nocki duże).

Przez teren rezerwatu prowadzi żółty szlak turystyczny z Rabki-Zaryte na szczyt Lubonia Wlk. Jest to tzw. Perć Borkowskiego. Czas przejścia do rezerwatu to ok. 1,5h. Na szlaku tym turysta spotka się z atrakcjami nie spotykanymi gdzie indziej w Beskidach: wspinaczką po gołoborzu, płytach i blokach skalnych. Zagrożeniem dla rezerwatu jest zaśmiecanie go przez turystów oraz postępujące zarastanie gołoborza lasem. Osypujące się z drzew liście sprzyjają tworzeniu gleby, na której porasta roślinność. Nieusuwanie drzew i roślinności niewątpliwie przyspieszy naturalny proces zarastania tego pięknego, wyjątkowego w Beskidach obszaru.
Ten obiekt należy do następujących kategorii:
- Flora
- Jaskinie
- Rezerwaty
- Szlaki turystyczne